Οι ναυτικοί όροι που πρέπει να ξέρεις!
Έφτασε λοιπόν η στιγμή να πατήσεις το πόδι σου στο ιστιοπλοϊκό του κολλητού σου ή στο γιοτ του αφεντικού σου...
Για να μην είσαι σαν ψάρι έξω από τα νερά του, κάποιους ναυτικούς όρους πρέπει να τους ξέρεις∙ και την τιμή σου θα σώσεις και την κορακίστικη διάλεκτο των θαλασσόλυκων θα καταλάβεις. Για να μη νομίζεις ότι ο παπαφίγκος είναι ο τύπος που άργησε και περιμένουμε για να ξεκινήσουμε…
Η ναυτική γλώσσα έχει τις ιδιαιτερότητές της και βρίθει από νεολογισμούς, ιδιωματισμούς και γλωσσολογικά σχήματα. Δεν χρειάζεται να παίζεις στα δάχτυλα όλη τη ναυτική ορολογία, αλλά κάποια βασικά πράγματα που θα σε εισάγουν στην ιεροτελεστία της θάλασσας. Αν η ιστιοπλοϊκή σου περιπέτεια μόλις ξεκίνησε, αυτοί οι βασικοί όροι θα σε βάλουν σε τροχιά πλεύσης. Βίρα τις άγκυρες λοιπόν!
Πλώρη. Το μπροστινό άκρο (αλλά και ολόκληρο το μπροστινό τμήμα) του πλεούμενου. Το να γνωρίζεις πού βρίσκεται η πλώρη είναι απαραίτητο για να καταλαβαίνεις δύο από τους πιο κοινούς ναυτικούς όρους: το ακρόπρωρο (η άκρη της πλώρης) και το βάζω πλώρη (ξεκινώ για κάπου με συγκεκριμένη κατεύθυνση).
Πρύμνη. Το πίσω άκρο του πλεούμενου και, κατ’ επέκταση, ολόκληρο το πίσω τμήμα. Είναι σημαντικό να ξέρεις πού βρίσκεται η πρύμνη, μιας και εκεί κατοικοεδρεύει το πηδάλιο (το τιμόνι του πλεούμενου) και η πρυμάτσα: τα σχοινιά δηλαδή με τα οποία δένεται η πρύμνη του πλοίου με την προκυμαία (δέσε/λύσε την πρυμάτσα).
Άλμπουρο. Το κατάρτι, ο ιστός.
Μαΐστρα. Το μεγάλο κεντρικό πανί του ιστιοφόρου και το αντίστοιχο μεγάλο κατάρτι.
Ξάρτι. Τα σχοινιά που συγκρατούν το κατάρτι και τα πανιά του ιστιοφόρου.
Λαγουδέρα. Το τιμόνι με το οποίο γίνεται ο χειρισμός του πηδαλίου σε βάρκες και μικρά ιστιοφόρα.
Παλαμάρι. Χοντρό καραβόσχοινο, ιδίως αυτό με το οποίο προσδένεται η πρύμνη στη στεριά. Ηπρυμάτσα δηλαδή.
Ίσαλος. Το τμήμα του πλεούμενου που είναι στο ίδιο επίπεδο με την επιφάνεια της θάλασσας. Λέγεται και ίσαλος γραμμή. Ίσαλα: η ίσαλος γραμμή και τα γύρω από αυτή μέρη.
Ύφαλα. Το τμήμα του πλεούμενου κάτω από την ίσαλο γραμμή, το οποίο βρίσκεται βυθισμένο μέσα στο νερό. Προσοχή όμως: Ύφαλος: η βραχώδης προεξοχή του βυθού της θάλασσας, η οποία μόλις που σκεπάζεται από τα νερά. Θα τον ακούσεις και ως ξέρα.
Ντόκος. Το σημείο της προβλήτας του λιμανιού όπου δένουν τα πλοία.
Αγκυροβόλιο. Όρμος όπου μπορεί να αγκυροβολήσει ένα σκάφος. Ή φουντάγιο. Ή αραξοβόλι. Είναι υποχρεωτικά απάγκιο και ξανεμιά, δηλαδή είναι προφυλαγμένο από τους ανέμους, ενώ όταν είναι ανοιχτό και ευρύχωρο, συνήθως έξω από λιμάνι, μιλάμε για ράδα.
Απόπλους. Η αναχώρηση του πλεούμενου από το λιμάνι. Και εμπατή ο κατάπλους, η είσοδος στο λιμάνι.
Πλεύρισμα. Το άραγμα του σκάφους με τη μία πλευρά στην προκυμαία ή απλά το πλησίασμα του σκάφους στην προκυμαία.
Όρτσα. Η πορεία του σκάφους με κατεύθυνση αντίθεση προς τον άνεμο.
Πρύμα. Για άνεμο που φυσάει από το μέρος της πρύμνης (κατά τη διεύθυνση της πορείας του πλοίου) και που, κατά συνέπεια, είναι ευνοϊκός, ούριος.
Σοφράνο. Η κατεύθυνση από την οποία έρχεται ο άνεμος. Τα ιστιοφόρα συνήθως πλέουν με τον αέρα, οπότε είναι πολύ σημαντικός όρος που πρέπει να ξέρεις. Το αντίθετο είναι το σταβέντο.
Πλαγιοδρομία. Η πλεύση με τον άνεμο να έρχεται από τα πλάγια του σκάφους.
Τακ. Βασική μανούβρα της ιστιοπλοΐας, αναφέρεται στις κινήσεις που γίνονται για να φέρουν τον άνεμο στην αντίθετη πλευρά του σκάφους.
Αρόδο. Η παραμονή του σκάφους έξω από λιμάνι ή αγκυροβόλιο, ανοιχτά στη θάλασσα.
Όροι που μπορεί να σε μπερδέψουν:
Έξαλα. Όχι, δεν πρόκειται για τίποτα έξαλλα γκομενάκια που θα συναντήσετε στο λιμάνι! Έξαλα είναι το τμήμα του σκάφους που βρίσκεται πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας (πάνω από την ίσαλο γραμμή δηλαδή).
Κάβος. Μη μπερδεύεσαι με τον Κάβο Αχλάδι. Πρόκειται απλώς για το χοντρό καραβόσχοινο με το οποίο δένουν οι ναυτικοί το αγκυροβολημένο πλοίο. Αν το ακούσεις ωστόσο ως παίρνω κάβο, σημαίνει ότι ο καπετάνιος θα παρακάμψει κάποιο ακρωτήριο.
Μπούκα. Μην ανησυχείς, κανείς δεν σε εχθρεύεται και σε έχει στην μπούκα! Απλά αναφέρονται στην είσοδο του λιμανιού που βλέπεις μπροστά σου.
Κουβέρτα. Όχι, δεν σε ρωτάνε αν κρυώνεις. Η κουβέρτα είναι το κατάστρωμα, το deck.
Έρμα. Δεν είναι αυτά που έχουν κάτι και ψοφάν! Αναφέρεται στο πρόσθετο βάρος που τοποθετείται στα αμπάρια του πλεούμενου με σκοπό τη ρύθμιση της ευστάθειάς του. Θα τα απαντήσεις και ωςσαβούρα.
Μυχός. Κανείς δεν διέπραξε μοιχεία πάνω στο σκάφος. Εννοούν το εσώτατο σημείο του κόλπου ή του λιμανιού.
Ρότα. Δεν είναι ανάγκη να αρχίσεις τις ερωτήσεις! Αναφέρονται στην πορεία που ακολουθεί το σκάφος.
Και κάποια απαραίτητα ναυτικά ρήματα (συνήθως στην προστακτική):
- Νέταρε. Ξεμπέρδεψε
- Κάλαρε (τα πανιά). Μάζεψέ τα δηλαδή
- Αβάραρε. Σπρώξε με τα χέρια ή το κουπί, απομάκρυνε
- Κότσαρε. Σύνδεσε, κρέμασε
- Αγάνταρε. Κράτα, πιάσε, συγκράτησε
- Κροσάρω. Διασχίζω
- Αριβάρω. Καταπλέω, καταφθάνω
- Ποδίζω. Ρίχνω άγκυρα ή αλλάζω πορεία πλεύσης
- Καβατζάρω. Παρακάμπτω ακρωτήριο, περνάω τον κάβο
- Φουντάρω. Αγκυροβολώ
- Βίρα. Τράβα, σήκωσε
- Λάσκα. Άφησε μπόσικα, χαλάρωσε
- Μάινα. Άφησε κάτι να πέσει ή χαλάρωσέ το: τα σχοινιά, τα πανιά, την άγκυρα
